5.MÜZAYEDE "Nadir Kitaplar, Gravürler, Haritalar"

Anadolu Demiryolları Ve Türkiye Demiryolu Siyasetinin Tarihçesi

Orhan Conker, Les Chemins de Fer en Turquie et la Politique Ferroviaire Turque, Librairie du Recueil Sirey, Paris, 1935. 192 s. metin içinde birçok harita, sayfaları açılmamış durumda, 25 x 16.5 cm, kağıt kapağında. 2 ana bölümden oluşan kitabın ilk bölümü 1923’e kadarki Osmanlı dönemini kapsamaktadır. Kitabın sonuna Osmanlı demiryollarının kuruluş ve gelişimine ilişkin pekçok nadir kitabın künyesinin verildiği bir bibliyografya eklenmiştir.

Dekoratif Ciltli Bir İstanbul Seyahatnamesi

[Annie] Brassey, Sunshine and Storm in the East. Cruises to Cyprus and Constantinople, Henry Holt and Company, New York, 1880. xx, [2], 448 s, metin dışında 2 renkli katlanır harita, başlık s önünde pelür kağıdı ile korunmuş 1 levha, metin dışında pelür kağıdı ile korunmuş 8 levha, metin içinde birçok tahta kilişe gravür, indeks, 22 x 14 cm, yayıncısının desenli bez cildinde.
Anna "Annie" Brassey (née Allnutt), Baroness Brassey (1839-1887) İngiliz gezgin ve yazardı.
Sunbeam adlı özel yatı ile 1874-1875 ve 1878 yıllarında iki kez Akdeniz’i gezen Lady Brassey, ilk gezisinde İstanbul’u, diğer (1878) gezisinde ise Kıbrıs’ı gezmiş ve gezi izlenimlerini bir günlük düzeninde kaleme alarak bu ilginç seyahatnameyi vücuda getirmiştir. Brassey’in bu eserinin, 19. yüzyıl Doğu seyahatnameleri içinde özel bir önemi vardır. Bu önem, gerek Brassey’in bir kadın olarak göze aldığı zorlu maceralardan, gerekse 1870’li yılların Doğu Akdeniz ve Osmanlı ülkeleri hakkındaki ilginç gözlem ve tespitlerinden kaynaklanır. Lady Brassey’in bu kapsamlı deniz seyahatnamesi çok miktarda gravür ile zenginleştirilmiştir.

1922'de İzmir

E[vdokimos]. Dourmoussis, La Vérité sur un Drame Historique. La Catastrophe de Smyrne-Septembre 1922, Imprimerie Lemaux, Paris, 1928. 160 s, metin dışında 2 levha, sayfaları açılmamış durumda, 18.5 x 12 cm, 18.5 x 12 cm, kağıt kapağında.
Kuva-ı Milliye kuvvetlerinin İzmir’e girişi sırasında meydana gelen olayları irdeleyen bir kaynak.
DEDICACE
C'est à vous, mes chers Frères Simon et Kharalambos Dourmoussis, que je dédie ce travail dont le seul mérite est de faire toute la lumière sur le plus terrible crime historique des temps modernes.
Depuis quatre ans je ne vous ai pas oubliés un instant, et jusqu'au dernier soupir de ma vie vos noms et vos images resteront gravés dans ma mémoire.
Vous avez été sauvagement et lâchement assassinés par les bandits du Gouvernement d' Angora qui n'ont pas eu pitié ni de votre belle jeunesse ni de votre belle intelligence.
De votre sang innocent et de votre âme pure et noble jaillira sûrement la flamme de la justice immanente qui frappera les coupables.
Aucune prescription ne peut couvrir de tels crimes dont 'horreur fait pâlir les plus ténébreuses pages de l'histoire universelle.

Au milieu du deuil immense qui unit les survivants de la terrible tragédie de Smyrne aux innombrables martyrs qui sont restés là-bas, je lève ma voix pour vous donner le salut suprême de mon éternelle affection et l'assurance que vous serez vengés.

E. DOURMOUSSIS


AVANT-PROPOS

Le drame qui s'est déroulé en 1922 à Smyrne et sur les côtes de l'Asie-Mineure occidentale dépasse en horreur et en déchéance morale tout ce que l'histoire universelle pourrait nous montrer d'analogue.

Tout un peuple vigoureux d'un million et demi de chrétiens innocents ayant derrière lui une civilisation millénaire et intimement attachée par le cœur et par l'esprit à la culture française dont il était le porte-drapeau intellectuel en Orient (1) a sombré sous les coups d un massacre épouvantable au milieu de l'indifférence étonnante et vraiment criminelle de la diplomatie de l'Europe chrétienne (2) où on ne voyait plus à la tête des affaires politiques des hommes courageux tels un Gladstone, un Clemenceau et autres de cette haute classe de chefs, dont la Gloire fut la protection désintéressée et efficace des chrétiens contre les crises sanguinaires du grand massacreur turc (3).

Le conflit gréco-turc date des siècles. Les Grecs ont perdu leur indépendance en 1453.

Les querelles intestines qui remontent aux origines de leur histoire antique qui porte à toutes ses étapes les traces sanglantes des guerres civiles ont toujours été la cause des malheurs successifs du peuple grec et l'épisode le plus dramatique de cet esprit de division est, après la chute de Constantinople, la catastrophe de Smyrne en 1922.

Cet événement terrible s'est produit un siècle après la proclamation de l'indépendance hellénique en 1821, au moment même où toutes les espérances s'éveillaient pour la reconstitution glorieuse et définitive de l'empire Byzantin qui fut le berceau de l'Hellénisme romain.

Nous allons examiner brièvement mais très objectivement les causes internes et externes de ce grand événement historique dont les responsabilités politiques appartiennent en partie à la Grèce même et à ses dirigeants et, en partie, à l'Europe occidentale, nous entendons la France, l'Italie et la Grande-Bretagne (4) qui se plaisaient autrefois de se proclamer puissances protectrices du peuple grec et de tous les chrétiens du proche Orient ayant, à maintes reprises, agi en cette qualité à une époque où la juiverie (5) et le mercantilisme n'avaient pas supplanté ce qui avait subsisté de I'idéalisme politique du dix-huitième et du dix-neuvième siècle.

Quant à la Russie, la très chrétienne et orthodoxe Russie, qui était jadis à la tête de ce mouvement, ayant plusieurs fois corrigé les Turcs pour leurs effroyables massacres, depuis la disparition du régime tsariste et l'avènement d'une bande de juifs communistes au pouvoir (6), elle n'a joué un autre rôle que celui de les encourager à compléter leur sanglante besogne au préjudice des malheureux chrétiens dont les massacreurs les plus féroces et les plus abjects, depuis l'apparition de la race turque au monde, furent Moustafa Kemal et ses acolytes.

Voilà une page de l'histoire contemporaine où le sang innocent a coulé à flots sur les sentines des plus ténébreuses machinations de la politique, une page dont l'opprobre ne pourra être racheté que par des actes éclatants de pénitence et de justice politique.


(1) « Il y a dans la Méditerranée orientale, de sept à huit millions d'Hellènes. C'est à eux que nous devons pour la plus grande part cette expansion de notre langue qui fait du proche Orient comme un prolongement de la France ». C'est dans ces termes que formulait la môme vérité Michel Paillares dans son remarquable livre « Le Kemalisme devant les alliés », p. 270 et suivantes.

(2) Selon les déclarations du haut commissaire de Grèce à Smyrne, Sterghiades, au correspondant du journal athénien « Eleftheros Typos » dont nous parlons plus loin dans le chapitre où nous examinons, les responsabilités de Sterghiades dans la catastrophe de Smyrne, les navires de guerre européens ont fait preuve d'une indifférence criminelle envers les chrétiens d'Anatolie pendant le massacre de Moustafa Kemal, en accueillant par l'eau bouillante les malheureux qui s'approchaient par la nage de ces navires pour leur demander secours.

Depuis la chute de Constantinople, jamais l'histoire n'a enregistré une pareille forfaiture dans les relations des peuples chrétiens à peuples chrétiens en face des Mongols et des Barbares. Oh ! comme nous sommes loin de l'époque des croisades.

C'est par là qu'on peut juger les ravages que le mercantisme flanqué de la juiverie et de la franc-maçonnerie a accomplis dans l'ordre moral social et politique.

(3) Il serait difficile de concevoir un réquisitoire diplomatique plus accablant sur « les Massacres turcs » que le document que Clénmenceau a lu le 25 juin 1919 au nom du Conseil suprême, en réponse au memorandum de la délégation ottomane à la conférence de la Paix, présidée par Damat Ferid Pacha. Ce document dit entre autres « Que ce soit parmi les chrétiens d'Europe, ou parmi les mahométans de Syrie, d'Arabie, d'Afrique, le Turc n'a fait qu'apporter la destruction partout où il a vaincu. »

(4) Assurément, la responsabilité est commune à la France, à l'Italie et à la Grande-Bretagne. Mais je serais tenté d'en rendre plus responsable cette dernière puissance ; car ayant favorisé l'expédition des Grecs en Asie Mineure, elle aurait dû au moins, au moment du péril suprême, sans écouter les autres puissances que dominait à l'époque, hélas, l'aberration d'une turcophilie aveugle, menacer de transformer en ruines le quartier turc de Smyrne, si le grand bandit d'Angora et ses effroyables complices n'auraient pas pris les mesures nécessaires pour sauvegarder la vie, l'honneur et la fortune de tous les chrétiens d'Anatolie.

Si la grande Bretagne avait alors accompli cet acte de gloire et de courage, nous n'aurions pas à déplorer la mort de Monseigneur Chrysostome et le supplice de tant d'innocents parmi lesquels mes inoubliables frères.

(5) La question des Juifs a été soulevée à l'occasion du procès de Schwartzbard, le mourtrier de l'hetman Petlioura.

Je tiens à souligner qu'il y a un grand nombre de bons Juifs, voir même des remarquables, tels un baron de Rotschild et autres mais il y a aussi les Juifs Judas, comme l'a reconnu Schwartzbard lui-même, c'est-à-dire les Juifs du vil intérêt qui, en dehors de cet intérêt, ne connaissent aucune divinité. Bien entendu, ce sont ceux-là que nous visons ici, qu'on trouve surtout en Orient convertis à l'Islam ou à la franc-maçonnerie ou aux deux en même temps, genre Gad Franco, ancien avocat de Guiffrai à Smyrne, avocat espion au service du Kemalisme, dont un autre champion, émule digne du premier, fut Naoum Efendi, ancien grand rabbin de juifs à Constantinople. Il ne faut pas voir dans nos réflexions, un esprit quelconque d'antisemitisme, mais une simple critique des agissements de certains juifs pour lesquels nous n'avons pas été plus sévères que nous ne fûmes pour ceux des chrétiens qui ont été complices du sanglant Kemalisme. Au sujet de la distinction entre les bons et les mauvais juifs, voir aussi l'article de Michel Georges Michel dans le Paris-Midi du 22 Février 1928.

(6) C'est par le port de Novorosiski, dans la mer Noire, que fut effectué le ravitaillement des Kemalistes en munitions, par la Russie bolcheviste.

A la date du 30 juin 1921, Trotski, le fameux juif bolcheviste, adresse une lettre privée à Moustafa Kemal, dans laquelle il appelle ce dernier c son ami et son frère ». I l'exhorte à éviter les négociations avec l'ennemi commun, la Grande-Bretagne, qui ne peut que faire des menaces, sans oser agir, attendu que la Russie toute entière et tous les musulmans du monde font cause commune avec Moustafa Kemal et le soutiendront jusqu'au bout.

« Journal des Débats », du 5 juillet 1921.

La Providence divine a chatié ce misérable pour un tel appui en faveur de Moustafa Kemal contre les malheureux chrétiens d'Anatolie.

En tout cas, il est incontestable que la Grande-Bretagne, dans le conflit greco-turc de l'Asie Mineure, qui a abouti à la tragédie de Smyrne de 1922, a fait preuve d'une molesse et d'une incohérence d'idées dont a beaucoup profité Moustafa Kemal en brandissant par les soins du turcophile général anglais Towensend, le spectre de la guerre sainte en vue de l'abandon de Smyrne et de la Thrace par les grecs. (Journal des Débats du 15 juin 1921. Discours d'Hertford).

İçindekiler:

Chapitre I. La Politique de Venizelos au Point de Vue Intérieur et Extérieur
Chapitre II. L’administration de Sterghiades Haut-Commissaire de Grèce a Smyrne Pendant l’Occupation
Chapitre III. La Politique du Gouvernmenet de Gounaris Pendant l’Occupation Grecque en Asie Mineure
Chapitre IV. La Catastrophe de Smyrne. Les Massacres Horribles de Moustapha Kemal. La Question des Prisonniers. La Responsabilité Écrasante de Venizelos
Chapitre V. La Question des Réfugiés
Chapitre VI. La Grèce en Face de l’Avenir
Conclusion Générale

Bizans İstanbul’u Üzerine Son Derece Nadir Bir Kitap

Io. Immanuel Müller ve Io. Valentunus Beumelburg [Johann Immanuel Müller ve Johann Valentin Beumelburg], Studium Coenobium Constantinopolitanum. Ex Monumentis Byzantinis Erutum et Illustratum Exhibent Clarosque Studitas, Dissertatione Philologico-Historica Superiorum Suffragio Recensent, Litteris Immanuelis Titii, Lipsiae D. XV. KL. Octobr. A. O. R. MDCCXXI [1721]. 66 s, künye sayfasında 1 gravür, metin sonunda 1 vinyet, 19 x 16 cm, yakın dönem karton cildinde. Weber, Blackmer ve Atabey’de yok.

Yeni Cami Desenli Cildi İle Dikkat Çeken Nadir Bir Seyahatname

Albert Bigelow Paine, The Lure of the Mediterranean: The Ship Dwellers: A Story of a Happy Cruise, Harper & Brothers, New York and London, 1921. [10], 393, [1] s, başlık s önünde 1 fotoğraf, metin dışında 7 levha (fotoğraf), metin içinde 27 resim, 22 x 14.5 cm, yayıncısının altın yaldızlı desenli bez cilinde. Türkiye de dahil olmak üzere Akdeniz havzasında geniş ölçekli bir seyahatname. Kitabın içindeki Into the Dardanelles, A City of Illustion, The Turk and Some of His Phases, Abdul Hamid Goes to Prayer, Looking Down on Yildiz, Ephesus: The City that Was başlıklı altı bölüm seyahatnamenin Türkiye bölümünü oluşturmaktadır (s 146-207). Kitaptaki karakalem resimler Thomas Fogarty tarafından yapılmıştır. Kitap gayet eğlenceli bir üslupla kaleme alınmıştır. Yazarın İstanbul’da kullanılan metal paralarla ilgili görüşleri eserin geneli hakkında bir fikir verecektir: “Most places along the Mediterranean deal in mixed moneys, but compared with Constantinople the financial problem elsewhere is simple. Here the traveller's pocket is a medley of francs, lire, crowns, piastres, drachmas, marks, and American coins of various denominations. He tries feebly to keep track of table values, but it is no use. The crafty shopkeepers, who have all the world's monetary lore at their fingertips, rob him every time they make change, and the more he tries to figure the more muddled he gets, until he actually can't calculate the coin of his own realm. As for Turkish money, in my opinion it is worth nothing whatever. It is mostly a lot of tinware and plated stuff, and, the plating is worn off, and the hieroglyphics, and it was never anything more than a lot of silly medals in the beginning. Whenever I get any of it I work it off on beggars as quickly as possible for baksheesh, and I always feel guilty, and look the other way and sing a little to forget. Nobody really knows what any of those Turkish metallic coins are supposed to be worth. One of them will pay for a shine, but then the shine isn't worth anything, either, so that is no basis of value. There is actually no legal tender in Turkey. How could there be, with a make-believe money like that ?” (s 162 vd)

Güzel Ciltli Bir Akdeniz Seyahatnamesi

Rolland Jenkins, The Mediterranean Cruise, An up-to-date Concise Handbook for Travelers, G. P. Putnam’s Sons, New York & London, 1925 (3. baskı). ix, 279, [7] s, künye s önünde baskılı pelür kağıdı ile korunmuş 1 renkli levha, metin dışında 35 levha (ikisi renkli ve baskılı pelür kağıdı ile korunmuş), metin dışında 9 harita, ön ve arka kapak içlerinde birer çift s harita, indeks, 23.5 x 15 cm, desenli bez cildinde. Azor ve Kanarya adaları, Madeira, Cebelitarık, Cezayir, Tunus, Fransız ve İtalyan rivyerası, Conova ve İtalya sahilleri, Napoli Körfezi, Capri, Pompei, Roma, Stromboli, Etna Messina Boğazı, Atina, İstanbul, Filistin, Kudüs, Jericho, Ürdün, Ölüdeniz, Mısır, Kahire, Nil Nehri, Luksor ve Karnak, Tutankamon’un mezarı. Kitabın sonuna şilep ile Akdeniz turu yapacak turistlerin dikkat etmesi gereken bilgileri ihtiva eden bir bölüm eklenmiştir.

Çok Nadir Bir İstanbul Seyahatnamesi

Harry Gringo [Henry Augustus Wise], Scampavias from Gibal Tarek to Stamboul, Charles Scribner, New York, 1857. xii, 362 s, metin içinde klişeler, 19 x 12.5 cm, bez cildinde. Eserlerinde Harry Gringo müstearını kullanan Henry Augustus Wise (1819-1869) teğmen olarak Amerikan donanmasına yazıldı (1834). Meksika Savaşı’nda (1846-1848) Kalifornia körfezinde görev yaptı. Elimizdeki eser yazarın bir savaş gemisinde iken Akdeniz’de gerçekleşen seyahatin öyküsüdür. “Scampavias” sözcüğünün Malta Şövalyaleri’nin kullandığı yelkenlilere verilen isim olduğu kitabının önsözünde belirtilmektedir. Oldukça yalın ve eğlendirici bir üslupla kaleme alınan kitabın İstanbul’a ayrılan bölümlerinde, yazar şehirde gerçekleştirdiği resmi temaslara ait detayları, gezip gördüğü yerleri, Kağıthane’yi, kayıkla yapılan gezintileri, pazarları ve daha birçok ilginç bilgiyi paylaşıyor. Blackmer 1830

Osmanlı İdaresi Altındaki Yunanistan'dan Anılar

J[oseph]. Stephanini, The Personal Narrative of the Sufferings of J. Stephanini, (I. Stephaninis,) a Native of Arta, in Greece: including Accounts of the Capture of Patras - of some of the principal events of the Greek Revolution - of some of the most conspicuous characters which have been developed by those events, of the Manners, Customs, and Religion of the Albanians, Turks, Egyptians, and Bedouin Arabs. Published with a view to enable him to return to his own Country, and to release from Slavery a Large and Suffering Family, Vanderpool & Cole, Printers, New York, 1829. 132, [2] s, 18.5 x 11 cm, döneminin sırtı deri kapakları ebrulu cildinde. One of the first memoirs published by a Greek refugee was a twenty-six year old who had experienced Turkish slavery first hand. Turkish soldiers captured Joseph Stephanini, a native of Greece born in 1803, while his village was under attack early on in the war. For several years Stephanini lived as a captive, not knowing whether he would ever see his family again. Through a series of fortunate events, Stephanini managed to escape his captors and eventually managed to gain passage on an American ship bound for New York. Arriving in New York, Stephanini was taken under the wing of the New York Greek Committee. The group granted him passage on a ship it was sending back to the Mediterranean stocked with relief items for the suffering Greeks. Stephanini became a Greek Committee representative of sorts. Almost immediately he returned to the United States on another American ship carrying correspondence for the Greek Committee in Boston. On this second visit to the United States, Stephanini remained for several years, visiting supporters of the Greek cause in Charleston, South Carolina. It was on this visit to a southern, slaveholding state that Stephanini saw for himself the American institution of slavery. The former Greek slave attempted to keep his language uncontroversial by observing how much he admired America for their assistance to the Greek Cause. He concluded his memoir, however, by referring to African slavery stating: “The emancipation of a family from the miseries of slavery, - a slavery of whose horrors I can speak from bitter experience, is an enterprise which such a people, I confidently trust, will not refuse to aid.” Stephanini’s memoir, written and sold specifically to raise money to help him return to Greece to find his enslaved family, concluded on an abolitionist note. Given his understanding of Americans and their dedication to freedom, he believed that the American people would be moved to eradicate slavery from their borders. Stephanini was a young, poor refugee who just a few years earlier had not been able to speak a word of English. There are questions about how much of his memoir he wrote himself. Nonetheless, the young Greek achieved national notoriety.

Bizans Ve Osmanlı İstanbul’unu Anlatan Kitapların En Ünlülerinden (2 Cilt)

Edwin A[ugustus]. Grosvenor, Constantinople, Little, Brown and Company, Boston, 1900 (2. baskı). 2 cilt: xxii, 413, [3] s, başlık s önünde pelür kağıdı ile korunmuş 1 levha, metin dışında 1 katlanır harita, 1 katlanır panorama faksimilesi (1635 tarihli) ; xiii, 417-811, [7] s, başlık s önünde pelür kağıdı ile korunmuş 1 levha, iki ciltte metin içinde bazıları tam sayfa 200’den fazla siyah-beyaz fotoğraf, resim, harita, vs, indeks, 22.5 x 14.5 cm, yayıncısının ön yüzü armalı bez ciltlerinde. İstanbul’un tarihi üzerine genel eser. Ünlü Grosvenor ailesinden olan E. A. Grosvenor (1845-1936), uzun yıllar İstanbul Robert Kolej’inde öğretmenlik yapmıştır. Dönemin Müze-i Hümayun müdürü Osman Hamdi Bey ve arkeolog Paspati gibi kentin tarihini ve arkeolojisini iyi bilen kişilerle tanıştı. Bunların da teşvik ve katkıları ile elimizde bulunan İstanbul’un tarihi topoğrafyası üzerine yazılmış en önemli kitapların biri olan Constantinople kitabını kaleme almıştır. Kitap, baskı tekniği, bilgilerin güvenirliliği, görsel malzemelerin bolluğu açısından büyük ilgi görmüştür. Yazar, İstanbul’un Bizans ve Türk dönemi mimari yapılarını, toplumsal yaşayışı ayrıntılarıyla yansıtmayı başarmıştır. Kiliseler, camiler, türbeler, surlar, saraylar, hanlar, hamamlar, çarşılar, 1880’li yıllarda çekilmiş 200’den fazla fotoğrafla zenginleştirilmiştir. 1. cildin 70 sayfa tutan ilk üç bölümü İstanbul’un tanıtımı ve Bizans ile Osmanlı dönemlerindeki tarihine, hemen ardından gelen üç sayfalık bölüm devrin padişahı II. Abdülhamid’e ayrılmıştır. Takibeden bölümlerde Haliç ve köyleri, Galata, Péra, Boğaziçi, Üsküdar, Kadıköy, Adalar, Bizans’ın o döneme ulaşamayan hamamları, forumları, sarayları, kiliseleri, hipodromu ile günümüze ulaşan Valens kemeri, sarnıçlar, zindanlar, sütunlar, Galata Kulesi, camiye çevrilmiş kiliseler anlatılmaktadır. 2. cilt camiye çevrilmiş kiliselerle başlamakta, bu bölümde 24 Bizans kilisesinin akıbetleri, yazıtları, mozayikleri, çağdaş ve geçmişteki durumlarını gösteren gravürler, çizimler ve fotoğraflarla güçlendirilerek ayrıntıya inilerek anlatılmaktadır. Hemen ardından gelen hacimli bölümde Aya Sofya incelenmiştir. Diğer bölümlerde İstanbul’un surları, Haliç, Marmara ve Kıt’a surları olmak üzere üç kısımda, 22 selatin, valide ve vüzera camisi ve türbe ayrı ayrı ele alınarak incelenmiş, sonra diğer camiler, saray ve müzeler etraflıca anlatılmıştır. İstanbul konulu antika kitap koleksiyoncuları için vazgeçilmez bir kitaptır. 1. baskı 1895 yılında yapılmıştır.

Charles Gordon Geziler Doğu Avrupa'da Spor ve Politika

[Charles Gordon], Travels, Sport and Politics in the East of Europe, Chapman and Hall, London, 1887 (1. baskı). viii, [4], 311, [40] s [yayıncı katalogu], metin dışında 6 levha (resimler), ex-library, 21 x 14 cm, yayıncısının bez cildinde (yorgun). Charles Gordon, 11th Marquess of Huntly (1847-1937) was a Scottish Liberal politician. Tuna Nehri, İstanbul (s 18-45), Kırım, Batum ve Gürcistan, Kafkaslar, Atina, Korfu, Arnavutluk ve Karadağ. İstanbul’a Karadeniz’den ulaşan yazar geliş yolunda Boğaziçi kıyısındaki yerleşimlerin, şehrin semtlerinin ve önemli mimari anıtlarının genel bir tasviri yapılır, sokak köpekleri ve daha birçok konu anlatılır.

Gravürlü Bir Osmanlı Tarihi Kitabı

Ch[arles]. Barthélemy, Histoire de Turquie depuis les temps ls plus reculés jusqu’a nos jours, Ad Meme, Tours, MDCCCLVI [1856] (1. baskı). 411 s, başlık s önünde pelür kağıdı ile korunmuş çelik baskı 1 gravür, metin dışında pelür kağıdı ile korunmuş 3 çelik baskı gravür, 22 x 13 cm, döneminin sırtı deri kapakları karton sayfa kenarları altın yaldızlı cildinde.

Rodolfo Gil Romanceri Judeo-Espanol

Rodolfo Gil, Romancero Judeo-Español, El idioma Castellano en Oriente. Romances tradicionales. Gramática y literatura. Glosario. Presente y porvenir de la Lengua Española, Imprenta Alemana, Madrid, 1911. cxxiv, 140, [1] s, 20 x 12 cm, kenarları yaldızlı lüks deri cildinde. Eser Doğu’da Ladino dilinin geleneksel folk müziği, dilbilgisi ve edebiyat gibi konuları içermektedir.

Osmanlı'nın Etnik Yapısı

Fanny Janet (Sandison) Lady Blunt, The People of Turkey Twenty Years' Residence among Bulgarians, Greeks, Albanians, Turks, and Armenians. By a consul's daughter and wife. Edited by Stanley Lane Poole, John Murray, London 1878 (1. baskı). 2 cilt: xxxi, 288, 32 [yayıncı katalogu] s; x, 352 s, 21 x 13.5 cm, yayıncısının desenli bez ciltlerinde.
Tarabya doğumlu kadın yazarın Osmanlı halkları üzerine nadir eseri... Dönemin İngiliz elçilik mensuplarından birinin kızı olarak Tarabya’da doğduktan sonra Osmanlı topraklarında altmış yıl ikamet eden Fanny Janet Blunt’un (1839-1926) bu eseri, Osmanlı toplumsal yaşamını, nüfus bileşimini, imparatorluğun idarî, iktisadi ve folklorik özelliklerini birinci elden aktaran bir kaynaktır. O dönemde, Avrupa kamuoyunda oldukça ateşli bir biçimde tartışılmakta olan Doğu Sorunu’nun ve Osmanlı İmparatorluğundaki azınlıklar meselesinin o günlerin sıcaklığı içinde kavranabilmesi için büyük önem taşımaktadır. Eser dört bölümden oluşmaktadır. 1. bölümde, Rumeli ve Anadolu topraklarında yaşayan Bulgarlar, Rumlar, Arnavutlar, Türkler, Ermeniler, Yahudiler, Tatarlar, Çingeneler ve Çerkezler, yayıldıkları coğrafya, sosyal yaşamları ve ulusal karakteristikleri ile tek tek tanıtılır. 2. bölüm imparatorluktaki arazi dağılımı ve yerleşim meselelerine ayrılmıştır. 3. bölümde imparatorlukta yaşayan tüm milletlerin giyim, evlenme, doğum ve cenaze gibi gelenek ve görenekleri konu edilir. 4. bölümde bu milletlerin eğitimleri, dinleri, çeşitli inançları ve aralarındaki dinî hoşgörü havası örneklerle anlatılır. Eser, Anadolu’daki misyoner faaliyetleri hakkında da ilginç gözlemler aktarmaktadır. Kitabın editörlüğünü ünlü oryantalist Stanley Lane-Poole yapmıştır. Atabey 120, Blackmer 155 [London, 1878 baskısı]
Kitabın Harper & Brothers tarafından Harper’s Franklin Square Library dizisinde çıkan başka bir baskısı daha vardır (New York, tarihsiz [c 1878]). Rusça baskısı St. Petersburg’da 1879’da basılmıştır.
Yazarın My Reminiscenses (London, 1918) başlıklı bir kitabı daha vardır.

İzmir Ve Anadolu Seyahatnamesi

William Cochran, Pen and Pencil in Asia Minor or Notes from the Levant, London, William Clowes, 1887, 464 s, metin içinde yazarın suluboya resimlerinden uyarlanarak yapılmış 74 gravür, 15 fotoğraf, indeks, 23 x 14 cm, yayıncısının ön yüzü desenli bez cildinde.
İzmir çevresinde ipekböceği yetiştiriciliği ve tarım… William Cochran, Çin’de ipekböcekçiliğine ilgi duymaya başlamış, daha sonra çeşitli İngiliz kolonilerinde yirmi yıl boyunca ipekböceği ve ipek üretiminin başlatılması üzerinde çalışmıştır. Elimizdeki kitapta Cochran’ın Liverpool’dan Malta’ya, Malta’dan İzmir’e oradan İstanbul’a uzanan bir seyahatinin notları sunulmaktadır. Anadolu’da 1885 yılında dört ay kalan yazar ziyaretinin altı haftasını İzmir yakınlarındaki Burnabat’ta geçirmiştir. Yazar burada arkadaşı John Griffit ile ipekböceği yetiştiriciliği üzerinde bir proje yürütmüştür. Cochran özellikle İzmir ve Aydın bölgesinde ipekböceği yetiştiriciliğini incelemiştir. Halıcılık ve genel tarımsal yapı hakkında da bilgiler veren yazar kitabın büyük bölümünü kapsayan İzmir ve Aydın civarlarına seyahatler yapmış ve yalnız tarımsal faaliyetleri değil bu bölgelerin, arkeolojik yapısı, halkın yaşayışı, misyonerlerin çalışmaları ve Rumlara ait eğitim ve ilmi faaliyetler yürüten kurumlara da yer vermiştir. İzmir’den İstanbul’a geçen yazar özellikle şehrin tarihsel yapısına ilişkin bilgiler sunmaktadır. Cochran Almanlarla rekabet başlığı altında Anadolu’ya yerleşip egemenlik kurmaya çalışan İngiliz ve Alman rekabetini inceliyor. Çok nadir bir kitaptır.

Blackmer 371, Atabey 260

Nadir Bir İstanbul Kitabı

Henry Otis Dwight, Constantinople and its Problems. Its Peoples, Customs, Religions and Progress, Fleming H. Revell Company, New York, 1901. 298 s, başlık s önünde pelür kağıdı ile korunmuş 1 fotoğraf, metin dışındaki 8 planşta (11 fotoğraf), indeks, 20.5 x 13 cm, yayıncının desenli bez cildinde. Çok uzun bir süre İstanbul’da misyoner olarak yaşayan Amerikalı rahip H. O. Dwight kitabında İstanbul’u dünyanın merkezine koymaktadır. İstanbul, İslamiyet, Doğu (Ortodoks) Kilisesi, Doğu ve Batı’nın buluşması, eğitim sistemi (azınlık ve yabancı okulları), Bible House (daha sonra Redhouse Yayınevi) kitabın ana bölümlerini oluşturur. Misyoner faaliyetlerin kültürel emperyalizmin bir yan uğraşı olarak görüldüğü dönemlerin, bu düzenin önde gelen isimlerinden biri tarafından ayrıntılı bir biçimde anlatılışıdır.
In this collection of seven loosely related essays upon " Constantinople and its Problems" Dr. Dwight adds another volume to the large and rapidly increasing collection of books which contain the results of the observation and experience of men who have spent many years in missionary service. It is distinctly better than many of these "missionary books", however less "preachy," freer from pious but trivial incident and comment, wider in its outlook, more tolerant and sympathetic in its judgments. The Turk, as Dr. Dwight depicts him, is by no means without his attractive qualities. He respects what he calls learning. He is not complacently insensible to his deficiencies and needs, or altogether reluctant to accept the offered gifts of western civilization. He is reading the newspapers which Christians own and publish ; he relinquishes to Christians the keeping of his accounts, the control of his banks, and the building of his mosques. He is making recognizable, if slow, progress in provision for popular education. Christian missions in Turkey gain few Moslem converts, but one closes Dr. Dwight's book convinced that the leaven of Christianity is working nevertheless. The women who now form a majority of the missionary force of the American board at Constantinople are gathering the little children into kindergartens and visiting Greek and Armenian mothers in their wretched homes with the Bible in their hands. A weekly family newspaper and a monthly illustrated paper for children in two or three languages are carried into all parts of the empire. Books published by "an uncontroversial but thoroughly Christian press" are hawked about the streets of Constantinople and bought to be read in far-distant regions. Skilled Christian workers are always going about among the journeyman laborers who have come up to the city from country homes, with friendly offers of service, helping them to write letters and to send their wages to their families, and calling them together in the evening for Bible teaching. This is not a work which furnishes much material for imposing missionary statistics. But none the less it is the proclamation of the good news of the kingdom of Christ.
Henry Otis Dwight (1843-1917), was an American missionary and author.
İçindekiler:
I. THE CITY AS THE CENTRE OF A WORLD: Beauty and importance of the site, Dominating influence of the city in Western Asia, Illustrations from missionary experience, The ebb and flow of population between the city and the provinces, Power to elevate the people of the land

II. THE MOHAMMEDAN QUESTION: Unfilled promises of strength a characteristic of Islam, Illustrations from life in the city, The question thus raised, Mohammedan creed as presented by its chief doctor, Strength of Islam ; the truth that it teaches, Its weakness ; the belief that God’s mercy provides for self-indulgence, Power of pure Christian character to move Muslims
III. THE WOMAN QUESTION: Woman Asia’s bulwark against reform, The Turkish woman, Her charms, Her tongue and its uses, Her ignorance and heathenism, Her influence over men, Education a step toward the solution of the woman question
IV. THE EASTERN CHURCH: The natural channel for evangelization of Turkey, A thousand years of stagnation, Reasons for this, The Church a political club, The laity not the clergy lead growth, Incapacity for elevating the general populace, Claims of this Church to the sympathy of Christendom, No growth for Turkey but through influence from outside, This Church the place to begin efforts for uplifting the people of the country
V. THE MEETING OF EAST AND WEST: Susceptibility of Orientals to outside influences, Common ground in commerce and amusements, Turkish tastes in amusements, interest in European social life, Injury wrought by a soulless civilization, Commercial civilization not elevating in its influence, Vanity of hope that civilization alone will lift the people to better life
VI. SCHOOLS AND SCHOOL TEACHERS: Respect of Turks for learning, Rank among Mohammedan clergy rests upon learning alone, Does not imply any scientific knowledge, The Mohammedan school system, Its extension by desire for having children read, Its limitation through dread of the effects of knowledge, The Turkish teacher, Moral state of schools, Armenian and Greek schools, Moral philosophy that justifies lying, Roman Catholic and other Western schools in Turkey, Robert College, American College for Girls, Education without religious principle cannot uplift
VII. A HALF FORGOTTEN AGENCY: The ancient bookwriters’ guild of Constantinople and the possibilities of the press, Awakened taste for reading, The American mission and its entrance into the inner life of the people, The press and its power, City missions, Women as missionaries and their work, Better use of Constantinople essential to success of this enterprise, The waiting Christ in St. Sophia

ILLUSTRATIONS
In the Harbor
Mosque of St. Sophia
Turkish Version of “The Man with the Hoe”
Turkish Women and Fortune Teller
Group of Greek Clergy
The Bosphorus as a Highway (Russian transport on the way to China)
The Cart of Asia Minor
Geuk Sou (Family parties out for the day)
In a Coffee Shop
Robert College
American College for Girls
The Bible House

Şık Cildinde Bir Harem Kitabı

Demetra Vaka [Mrs Kenneth Brown], Haremlik, Some Pages from the Life of Turkish Women, Houghton Mifflin Company, Boston and New York, MDCCCCXII [1912]. Çift renk başlık sayfası, [6], 274, [1] s, 19.5 x 13 cm, döneminin sayfalarının üst tarafı altın yaldızlı, sırtı (tümsekli) ve köşeleri deri, kapakları ve yan sayfaları desenli cildinde.
1. baskı Londra’da 1909 yılında basılmıştır. Kitabın Almanca (Harem : Bilder aus dem türkischen Frauenleben [Leipzig, 1912]), Fransızca (Haremlik : quelques pages de la vie des femmes turques [Paris, 1913]) ve Felemenkçe (Harem, schetsen uit het leven van de Turksche vrouw [Amsterdam, 1915]) çevirileri de vardır.
Fransızca baskının tanıtım yazısı: En 1901, apres six ans aux Etats-Unis, la journaliste et ecrivaine Demetra Vaka-Brown regagne Istanbul, sa ville natale, encore nommee Constantinople, avec l’intention d’étudier la condition des femmes ottomanes dans les harems et de verifier si les prejuges des Americains les decrivant comme de malheureuses creatures vivant en esclavage pour les vils desirs des hommes, ont un fondement. Elle va donc se rendre dans plusieurs demeures pour rencontrer des femmes menant encore un mode de vie traditionnel.
Le recit autobiographique Haremlik, quelques pages de la vie des femmes turques, constitue ainsi le temoignage authentique d’une narratrice partagee entre sa fascination de l’Orient et son attirance pour le modernisme. C’est pourquoi, il offre un precieux document sur les interrogations multiples suscitees par une nouvelle definition de la condition des femmes au debut du XXe siecle, aussi bien dans l’Empire ottoman que dans le monde occidental.
Demetra Vaka, “dışarıdan” bir gözle fakat Türklerin bakış açısını yansıttığı bu kitabıyla, Amerikalılara Türkler hakkında daha sahih bilgiler, tahayyüllerini besleyecek daha gerçek bir damar sunma amacını gütmüştür.
1877 yılında Osmanlı Rum’u olarak İstanbul’da dünyaya gelen Demetra Vaka daha sonra Amerika’ya taşınmış orada hem gazetecilik yapmış hem de romancı kimliğini kazanmıştır. Daha sonra, 1901 yılında İstanbul’a gelmiş ve Osmanlı’nın son dönemine ışık tutacak kitaplar yazmasına vesile olacak olaylara, hikâyelere tanık olmuştur. Demetra Vaka 1904 yılında Amerikalı yazar Kenneth Brown’la evlenmiş ; onun desteğiyle, 1901 yılında İstanbul seyahati esnasında dinlediği, şahit olduğu hikâyeleri Haremlik kitabında yazmaya başlamıştır. Osmanlı üst tabakasının ev içi yaşamını, haremde yaşananları yazdığı Haremlik onun ilk kitabıdır. Vaka pek çok paşanın ve Osmanlı üst tabakasından ailelerin evlerinde konuk olarak yaşamış ; onların hayatlarını yakinen gözlemleme fırsatı yakalamıştır. Osmanlı modernleşmesi açısından bu gözlemleri iyi bir kaynak niteliğinde olan Vaka, aynı zamanda her ne kadar artık sislerin ardında kalan bir nostalji olduğu düşünülse de harem hayatını da yazmış, kadınlarla hem hayatları hem dünya görüşleri hakkında sohbetlerde bulunmuştur.
Vaka, o dönemde bu üst tabakadan hanımların çok iyi -hatta Avrupalı kadınlardan daha iyi- eğitim aldıklarını, birkaç dili çok iyi bilip edebiyatlarına da hâkim olduklarını, pek çok sanatla uğraşıp, aynı zamanda felsefe öğrendiklerini fakat hâlâ kadın ve erkeğin toplumsal konumlarına dair İslami kaygıların da yönlendirmesiyle “Doğulu gibi” düşündüklerini söylemiştir.
Kadınların evlilik ve aşk hayatlarını merak eden ve dinleyen Vaka, iki kuma oldukları hâlde bu durumdan oldukça memnun olup birbirlerini çok seven Nassarah ve Tsakran’ı ; kocasına karşı delice bir sevda duyan ama karşılık bulamadığı için deliren, kocasını terk eden ve hatta bu uğurda çocuklarını bile zaman zaman öldürmeyi düşünen Mihrimah’ı ; Selim Paşa’nın 4. hanımı olduğu hâlde en ufak bir mutsuzluğu olmayan Djimlah’ı ; yine Selim Paşa’nın ilk hanımı olup ikinci evliliğini kaldıramayıp kendisi olmaktan vazgeçen ama kocasının mutlu olması için çabalayan Valide Hanım’ı ; nişanlısını çok sevdiği hâlde ancak onun kendisini sevdiğinden emin olduğu zaman evlenmeyi düşünen, aksi takdirde canına kıymayı planlayan Houlme’yi ; eşi Cemal Paşa başkasıyla bir gönül ilişkisi yaşadığı için onu zehirleyerek öldüren, ardından kendini zehirleyen Chakende Hanım’ı ; güzeller güzeli ama hasta olan Nor Sombehle Hakif Bey’in öldürücü sevdalarını ; Ahmet Ali Paşa ile evli olduğu hâlde İngiliz Edgar’la kaçan, ardından aslında Ahmet Paşa’yı sevdiğini anlayıp ona yalvaran ve tekrar onunla kaçan Rosetta’yı dinleyip haremi labirente benzetmiş ve ne kadar derine inerse o kadar kaybolduğunu söylemiştir. Ne tam bir oryantalist ne de tam bir Osmanlı olan Vaka’nın düşüncelerini, harem tecrübelerini okumak hem son dönem Osmanlı’sının toplumsal hayatını hem de son dönem Osmanlı kadınının düşünce ve duygu dünyasının “Batılı ve aktivist” bir kadının gözüyle görmek açısından iyi bir izlek sunuyor.
Demetra Vaka, imparatorluğun ihtişamını yitirdiği, İstanbul’un işgal kuvvetlerini ağırladığı 1921 yılında eşi ile birlikte Türkler hakkında bir kitap yazabilmek için tekrar İstanbul’a gelmiştir. Karşılaştığı manzara onu önceleri hüzünlendirmiş ve estetik olarak harem imajını yitiren bu şehir onu hayal kırıklığına uğratmıştır. Zira şehre geldiği ilk gün karşılaştığı manzara şöyledir: Gri üniformalar içerisinde yüzleri peçesiz olan hanımlar şehrin sokaklarını süpürüyor ve çöpleri temizliyor… Başka bir sahnede yine yüzü peçesiz olan kadın tavırlarından ailesinden olmayan bir erkekle ayaküstü sohbet ediyor. Reina Lewis, Vaka’nın bu yeni Türkiye manzarası karşısında yaşadığı hüznü, oryantalist bir yaklaşımla Doğu’yu asla değişmeyen bir görüntü içerisine hapsetme isteği olarak yorumlamıştır. Fakat Vaka, Türk kadınının bu yeni hâline çok çabuk alışmış ve hatta bunu eskisinden daha büyüleyici bulmuştur.
Yine yüzü peçesiz genç bir hanımın peşine düştüğünde yolu, tamamı Müslüman hanım tezgâhtarlardan, çalışanlardan oluşan ve üstelik işletmecisi de yine bir Müslüman hanım olan bir mağazaya çıkmıştır. Mağazanın sahibesi hanımla tanışmış ve onun hikâyesini dinlemiştir. Mağaza sahibesi, kocasını kaybeden ve evde oturamadığı için kendini çalışmak zorunda hisseden bir kadındır. Vaka, aynı mağazada çalışan genç kızlarla yaptığı sohbetlerde içlerinden birine, 20 yıl öncesinden farklı olarak artık özgür olduklarını söylediğinde genç kız, her gün sabahtan akşama kadar o mağazada çalışmanın özgürlük değil aksine kölelik olduğunu, asıl özgürlüğün, eski günlerdeki gibi canı ne isterse yapan, neyi isterse ona sahip olan kadınların hayatında var olduğunu söylemiştir.
Başına gelen musibetlere karşı kendi özünü keşfetmiş kadınlar ; işgal kuvvetlerine duyduğu intikam hırsını güzelliğini kullanarak dindiren Azize Hanım ; bir Amerikan şirketinde büro işlerine bakan aynı zamanda bir okulun müdiresi olan genç bir hanım… İstanbul’un Peçesiz Kadınları kitabının kahramanı olan bu kadınlar, Haremlik kitabının kahramanı kadınlardan çok farklı hikâyeler anlatmışlar ve bu hikayeler, Vaka’nın Türk kadınına olan hayretini bir kez daha artırmıştır.
Vaka, tramvayda, tiyatroda, davetlerde karşılaştığı, onu Haremlik kitabında olduğu gibi gizemli oluşlarıyla değil, tavırlarıyla cezbeden hanımların dostluğunu kazanmış ve hikâyelerini dinleme fırsatı yakalamış bu hanımların hepsinin iyi derecede en az bir yabancı dil bildiklerini, bazılarının eğitimlerini yurt dışında tamamladıklarını ya da en azından Batılı bir eğitim aldıklarını öğrenmiştir. Tanıştığı tüm kadınların hemen hepsinin kendi ayakları üzerinde duran, Haremlik kitabının kahramanlarının aksine hikâyeleri bir erkeğin hikâyesinden bağımsız gelişen, idealleri olan, iyi eğitimli kadınlar olması ve o dönem Vaka’nın tesadüf ettiği hanımların hemen hemen benzer profillerde oluşu, İstanbul sokaklarında serbestçe dolaşan hanımların yalnızca bu profilde hanımlar olduğunu akla getiriyor.
Vaka, yalnızca iki yıl sonra “özgürce şapka giymek için” Amerika’ya kaçan Selma Ekrem Hanım’ın veya beş yıl sonra “özgürce yaşamak için” Fransa’ya kaçan ve sonrasında özgürlüğünü bir manastırın duvarlarına zincirleyen İsmet Fahri Topuz’un anlattığı ve çizdiğinden çok daha farklı bir yeni Türkiye anlatısı sunmuştur.
Üstelik Melek ve Zeynep Hanımların veya Selma ve İsmet Hanımların yaptığının aksine, her daim doğduğu topraklara dönen ; doğduğu toprakların insanlarını yaşadığı toprakların insanlarına ; ezilmiş, kapatılmış, bezdirilmiş “Doğulu” kadın yerine eğitimli, yabancı dil bilen, ayakları üzerinde duran bir “Doğulu” kadın profilini “dışarıdan” bir gözle “içeriden” bir hikâye anlatarak sunuyor.
Note: the contents of this book are not fictitious, unusual as parts of it may appear to Western readers. There has been some reaaranging of facts, to make for compactness – incidernts of several days have sometimes been told as of one. Substantially, however, everything is true as told.

Bol Görselli Bir İstanbul Rehberi

Cornelius Gurlitt, Konstantinopel, Kurt Wolff Verlag, Leipzig, 1908. 118 s, metin dışında 32 tam sayfa fotoğraf, 16 x 12 cm, karton cildinde. Alman Mimarlar Birliği Başkanı (Atatürk tarafindan Türk Tarih Kurumu'na Şeref Üyesi seçilmiştir) Dr. Cornelius Gurlitt (1850-1938), Dresden Teknik Üniversitesi Mimarlık Profesörlüğü yapmış sanat tarihçisidir. Barok mimarisinin önemli araştırmacılarındandır. Türkçe’ye de çevrilen Die Baukunst Konstantinopels (İstanbul Mimarisi) adlı kitabıyla tanınır. Elimizdeki eser yazarın İstanbul’u ağırlıklı olarak mimari özellikleriyle anlattığı turist rehberi olarak nitelenebilecek bir kitaptır. Alman Büyükelçi Mareşal von Bieberstein’in aracılığıyla, camilerde ve öteki dinsel yapılarda fotoğraf çekme ve çizim yapma izni alan Gurlitt, bu sayede daha önce çalışılmamış pek çok mimari eseri kitabına aktarma şansını elde etmiştir.

Mısır Ve Filistin Seyahatnamesi

Elliot Warburton, The Crescent and the Cross, or, Travels in Egypt and the Holy Land, Hubbard, Philadelphia, 1888. xiv, 268; 178, [2] s, başlık s önünde 1 levha, metin dışında 3 levha, kitabın birkaç sayfasında ex-libris kaşesi, 19.5 x 14 cm, yayıncısının yan sayfaları özgün bez cildinde. İrlandalı gezgin ve yazar Elliot Warburton’un çok sevilen, ölümünden sonra da birçok kez basılan eseri ilk kez 1845 yılında yayınlanmış, 1860 yılında 17. baskıya ulaşmıştır. İlk kez Dublin University Magazine’de yayınlanan eser Warburton’un 1845 yılında Southampton’dan gemi ile başlayıp İskenderiye, Kahire, Kudüs, Sidon ve Beyrut, gezisinin notlarından oluşmaktadır. Bu baskı yazarın bugünün Mısır, İsrail/Filistin, Lübnan ve Suriyesine yaptığı seyahatleri ihtiva eder. Diğer bir deyişle, orijinal baskının 2. cildinin son 3 bölümü (İstanbul, İzmir ve Yunanistan) bu baskıya alınmamıştır.

Arnavutluk,Makedonya,Yunanistan vs. Muhteşem Nadir Bir Seyehatname

F[rançois]. C[harles]. H[ugues]. L[aurent]. Pouqueville, Travels in Epirus, Albania, Macedonia, and Thessaly, Sir Richard Phillips, London, 1820. 124 s, 3 gravür ["Toxite Albanian" düşmüştür], 22 x 13.5 cm, lüks deri cildinde. Müzayedemizdeki nüsha orijinali Fransızca olarak yayınlanan kitabın kısaltılmış İngilizce tercümesidir. Pouqueville, 1798 yılında Napolyon’un Mısır seferine hekim ve ilim adamlarından oluşan komisyonun üyesi olarak katıldı. Aynı yıl Mısır'dan İtalya’ya dönüşü esnasında Navarin’de korsanlar tarafından esir edildi. Yaklaşık on ay Trablus’ta hapis yattıktan sonra, İstanbul’a getirilerek Yedikule zindanlarında iki yıl daha savaş esiri olarak yaşadı. Ancak 1801 yılının sonlarına doğru ülkesi Fransa’ya dönen yazar bu eserinde, başından geçen bu acı olayları, karşılaştığı ülke halklarının geleneklerini, yaşam tarzlarını, gördüğü kentlerin tasvirlerini, son derece renkli bir dille sanki bir macera romanı üslubu ile anlatmaktadır. Bu eser ilk olarak Fransızca yayımlanmış ve daha sonra diğer önemli Avrupa dillerine tercüme edilmiştir. Burada sunduğumuz İngilizce baskının en önemli özelliği diğer baskılarında bulunmayan gravürlerin bu baskıya ilave edilmiş olmasıdır. Blackmer ve Atabey’de yok.

İlk Defa Görülen İzmir Ve İstanbul Seyahatnamesi

J. Ellerbeck, Eastern Rambles and Reminiscences, Lytham and St. Annes Standard Newspaper Company Ltd., Lytham, 1909 (ilk ve tek baskı). [8], 347, [5] s, başlık s önünde 1 levha, metin dışında 14 levha fotoğraf, 22 x 14 cm, yayıncısının bez cildinde.
İngiltere’de taşra baskısı olarak yayınlanan bu kitapta konu edilen yerler 1896 ile 1907 arasında ziyaret edilmiş ve ilk defa Lytham Standard gazetesinde tefrika edilmiştir. Efes, İzmir, Patmos, İstanbul ve daha birçok Akdeniz şehri yazarın gezdiği yerlerin arasındadır.
Efes (s 15-22), İzmir (s 23-29), İstanbul (s 146-208).
Ayrıca Athens to Constantinople (s 134-145) bölümünde yol üzerindeki Tenedos, Çanakkale, Gelibolu, Truva, Kapıdağ Yarımadası gibi yerlerden bahseder.
Efes gezisinden İzmir’e dönüşte vapurunu kaçırınca Avusturya Lloyd’un sonraki vapuruna kadar iki hafta süreyle Grand Hotel Huck’da kalan yazar İzmir’i etraflıca tanıma imkanını bulur.
Yazar İstanbul’da ise Grand Hotel de Londres’de kalır. Yazar gezdiği yerleri anlattığı seyahatnamesini tarihsel bilgilerle zenginleştirmiştir.

Bir Fransız madamın 1816-1819 tarihli Boğaziçi mektupları

[Marie Thérèse Aldegonde Hennet], Lettres sur le Bosphore, ou Relation d’un Voyage en Différentes Parties de l’Orient Pendant les Années 1816 a 1819, Chez Domère, Paris, 1821 (1. baskı) . 446 s, başlık s önünde 1 gravür, sayfaları kesilmemiş durumda, 20.5 x 12.5 cm, kağıt muhafazasında. 1816-1820 yılları arasında İstanbul’da görev yapan Fransız elçisi Duc de Rivière’in (Charles François Riffardeau de Rivière) kayınvalidesi olan yazar kızı Antoinette Marie-Louise Colette de La Ferté-Meung (1776-1860) ve damadını ziyaret etmek üzere İstanbul’a gelir. Dönemin modasına uygun olarak mektup biçiminde kaleme alınmış olan bu gezi notları öykü ve anekdotlardan oluşur ve döneminin İstanbul’unu bir Fransız kadınının yaklaşımıyla anlatmaktadır. Kitabın metni genişletilmiş 2. baskısı 1822 yılında basılmıştır. Blackmer 941, Atabey 655

Robert Arthur Amold Levant

R[obert]. Arthur Arnold, From the Levant, The Black Sea, and The Danube, Chapman and Hall, London, 1868. 2 cilt: xi, 330 ; viii, 312 s, ex-library, 20 x 14 cm, yayıncısının bez ciltlerinde. Blackmer ve Atabey’de yok, Weber I/664. Seyahatnamenin 1. cildinin tamamı Yunanistan’a, 2. cildin ilk 4 bölümü (s 1-145) ise İstanbul’a ayrılmıştır. Mr. Arnold is fairly entitled to the praise of having produced a pleasant and readable record of his travels in regions which have been described quite often enough to make this by no means an easy task. He really has something to say about the places he has visited. Wherever he has gone he has kept his eyes and ears open, and striven, as far as possible, to find out what manner of life the people were leading,—what they were doing and thinking about. The book consists, Mr. Arnold tells us in an advertisement, of letters "entirely written en route," and he has preferred to leave these as they originally stood, as thereby securing to the reader “actual impressions of the traveller in the words called up by present scenes and incidents." Without at all undervaluing this advantage, we think that too much has been sacrificed to it. The work would certainly have been improved by judicious compression ; and though the style is, in the main, fresh and flowing, it is sometimes unstudied to carelessness, and the haste of composition has betrayed Mr. Arnold into one or two slips of the pen which ever so little reflection would have prevented. Nearly the whole of the first volume is devoted to Mr. Arnold's impressions of the political and social condition and prospects of modern Greece. İstanbul’a dair sıradığı ve ilginç izlenimler. Arnold, sıcak bir Mayıs günü sabahında gemiyle Marmara Denizi’ne geldiklerinde gördükleri karşısında bir hayli etkilenir. İstanbul’u ilk bakışta Venedik’e benzeten yazarın, ilk olarak Aya Sofya ile çevresinde göğe yükselen minareler dikkatini çeker. Marmara denizinde yol alan gemiler ve renk renk kayıklar adeta birer renk cümbüşü yaratmaktadır. Uzakta görünen Üsküdar ve ardında yükselen ağaçlar adeta şehri bir yağlıboya tablo gibi göstermektedir. Geminin Haliç’e demir atması ile birlikte etrafını irili ufaklı kayıklar sarar. Bunlar yolcuları kıyıya çıkartmak içindir ve her kayıkçı birbirinden bağımsız rengarenk yerel kıyafetler giymektedir. İlk bakışta Venedik’teki gondolları anımsatan bu kayıklar sadece iki kişi taşımakta, bir dümeni ve herhangi bir güvenlik önlemi bulunmamaktadır. Gemid’den aşağıya merdiven sarkıtılmasıyla birlikte yolcular bu kayıklar vasıtası ile kıyıya, gümrüğün olduğu yere çıkarlar. Arnold, yolcuların beraberinde getirdikleri yüklerin nasıl taşınacağını düşünürken, yetkillerin seslenmesi ile birlikte hamal diye tabir edilen, sırtında deriden bir taşıma aparatının olduğu ve kafalarında fes bulunan insanların geldiğini şaşkınlıkla görür. Hamallar aynı bir deve misali sırtlarında yük taşımakta ve bu esnada yüzleri devamlı surette yere dönük durmaktadır. Sonunda İstanbul’un dar, pis ve kalabalık sokakları ile kaldırımlarını aşarak o dönem otellerin çoğunlukla bulunduğu Pera bölgesine ulaşırlar. Burada her dinden insanı görmek mümkündür ve çok renkli bir insan profiline sahiptir. Gemiden görülen şehir manzarası ile bu bölgeden görülen birbirinden farklıdır. Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış şehir adeta yükselen minareler, deniz kıyısında yer alan ahşap evler, denizde yol alan irili ufaklı gemiler ile bir resim gibidir. Arnold, onlara şehri gezdiren rehber ile birlikte Üsküdar’a gidecekleri kayıklara binerler. İstanbul’da bulunan evlerin neredeyse yarısı ve Üsküdar’daki evlerin tamamı ahşaptır. Rumların evlerini kırmızı renge, Yahudilerin ise siyah renge boyama mecburiyetlerinden bahsederken kalanlarda ise çoğunluk yeşil rengin hakim olduğunu belirtir. Türk kadınları arasındaki son moda ise küçük ve hafif bir şapka ile hemen üzerinde önce kaşlara kadar inen ve yine ardından çeneyi ve ağzı kapatan beyaz transparan peçedir. Bazılarına göre transparan olan bu peçe kadınları daha da çekici yapmaktadır. Üsküdar’da ahşap evlerin arasından yol alarak İstanbul’un en büyük Türk mezarlığına gelirler. Bu kısım oldukça ilginçtir ki mezarlıkta herhangi bir duvar veya çit bulunmamaktadır. Çünkü burası sürekli genişlemekte, ve hiç kimse bu genişlemenin bir sınırı olup olmadığını bilmemektedir. Mezarlığın dışında ise mezar taşları ile ilgili uğraşan esnafın varlığına dikkat çeker. Hepsi de büyük ebatlı Marmara mermerinden yapılmış mezar taşları ile uğraşmakta ve bazılarında özellikle tepesinde Sarık bulunan ve ince işleme gerektiren mermerleri işlemektedir. Arnold, kitabında dönemin İstanbul’una ait daha bir çok konuda ilginç izlenimlere yer vermektedir. Sir Robert Arthur Arnold (1833-1902) İngiliz liberal politikacı ve yazardı. Through Persia by Caravan (New York, 1877) başlıklı bir kitabı daha vardır. Weber I/664, Blackmer ve Atabey’de yok.

Ünlü Bir İngiliz'in Mekke Seyahatnamesi

Belin de Launay, Voyages du Capitaine Burton a la Mecque, aux Grands Lacs d'Afrique et chez les Mormons, Abrégés par J. Bélin-de-Launay d'après le texte original et les traductions de Mme H. Loreau, Hachette, Paris, 1872. xvi, 336 s, 3 harita, metin dışında 12 tahta baskı gravür, 18 x 11 cm, yayıncısının sayfa kenarları altın yaldızlı, ön kapağı desenli bez cildinde. Jules Belin de Launay’ın (1814-1883) Sir Richard Francis Burton’un (1821-1890) Mekke seyahatnamesinin orijinal İngilizce metni ve H. Loreau tarafından yapılan Fransızca çevirisine dayanarak hazırladığı özeti. Richard Burton’un iki ciltlik Personal Narrative of a Pilgrimage to al Madinah and Mecca adlı eseri 1855’de yayınladı.

18. Yüzyılda İstanbul Ve Boğaziçi

[Gugas] Ingigian, Nachrichten über den Thrazischen Bosporus oder die Straße von Constantinopel, im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, Weimar, 1814. viii, 218 s, 20.5 x 12.5 cm, döneminin karton cildinde. Fransızca’dan Almanca’ya çeviren: Karl Ludwig Adanson. Bibliothek der neuesten und wichtigsten Reisebeschreibungen zur Erweiterung der Erdkunde dizisinin 50. kitabı olarak yayınlanmıştır. İnciciyan bu kitabına "Bizans Sayfiyeleri" adını veriyor ama gerçekte bir Boğaziçi tarihi ve coğrafyası bu. Biz bu nedenle "Boğaziçi Sayfiyeleri" adını benimsiyoruz. Yazılış tarihi olan 1794 yılına kadar olan dönemi kapsıyor. Yazar kitabının giriş bölümünde İstanbul Boğazının bir su yolu olarak tüm tarih boyunca önemine değiniyor. Boğaziçinde Bizans döneminde sayfiyeler, imparatorların ve soylu kişilerin yazlık sarayları bulunduğunu izlenimini ediniyoruz ilk bakışta. Ama kitabı dikkatle incelediğimizde, Bizans dönemindeki sayfiyelerin ve yazlık sarayların daha çok Trakya'da, surdışında, Marmara Denizinin Anadolu ve Rumeli kıyılarında bulunduğunu görüyoruz. Boğaziçinin yazlıklara açılması, saraylar yapılması, buradaki yerleşim yerlerinin önem kazanması daha çok Türkler döneminde gerçekleşiyor. Inciciyan Boğaziçini ya da İstanbul Boğazını anlatırken kendinden önce neler yazıldığını ve başka kitaplarda ne gibi bilgiler verildiğini inceliyor. Bunlardaki ön bilgileri aktardıktan sonra kendi gözlemlerini sıralıyor. Kendinden önce gelen yazarların verdiği bilgilere de eleştirel bir gözle yaklaşıyor. Kimi zaman onların yanlışlarını çıkarıyor ortaya. Böylece yazıldığı çağa göre bilimsel sayılabilecek bir çalışma buluyoruz bu kitapta. İnciciyan'ın kendi gözlemleri olarak anlattıkları, kimi zaman dipnot biçiminde verdiği bilgiler Boğaziçinin ve İstanbul'un tarihine, o çağdaki toplum yaşamına ışık tutuyor. İnciciyan kitabında Boğaziçini her yönüyle ele alıyor. Boğaziçi ya da Bosphorus adının kaynakları ile ilgili söylenceleri sıralıyor. Boğaz'ın nasıl açılmış olabileceği konusundaki kuramları, Boğazdaki akıntıları, bu akıntıların nedenlerini, Boğaziçi'nin iklimi ve toprak yapısını, Boğaz'ın uzunluğu ve genişliği dahil tüm coğrafyasını, burunlar, körfezler, yerleşim yerleri dahil bütünüyle ve ayrıntılarıyla sergiliyor. Genel bir girişten sonra Boğaziçindeki köyler, yerleşim yerleri manzume biçiminde anlatılıyor. Buradaki şiirsel yapıyla yazarın Boğaziçine tutkunluğu da çıkıyor ortaya. 1828 başlarında İstanbul’daki Katolik Ermeniler Ankara’ya sürgün edildiklerinden İstanbul’da kalmayı sakıncalı gördü ve Venedik’e döndü. Kısa bir zaman sonra Rahip Kapriel Avedikyan’ın vefatı ile boşalan taikatın başkan vekili olarak seçildi ve bu görevde iken vefat etti. Atabey 605 (Fransızca baskı)

Nazım Hikmet’in Romence Baskısı

Nazim Hikmet, Romanticii, Editura Pentru Literatură Universală, Bucureşti, 1965. 260, [3] s, 16 x 11 cm, kağıt kapağında. Çevirmenler: Virgil Teodorescu ; Ruse N. Nedelea. Kapak resmi Săbin Balaşa tarafından yapılmıştır.