Halide Edib’in Osmanlı’nın son yıllarına dair hatıratının 1. baskısı

[Halide Edib’in Osmanlı’nın son yıllarına dair hatıratının 1. baskısı] Halidé Edib [Adıvar], Memoirs of Halidé Edib, The Century Co, New York, London, 1926 (1. baskı). vii, 472 s, başlık s önünde 1 renkli levha, metin dışında 24 levha, arka kapak içinde 1 minik kitapçı etiketi (“Edwin V. Mitchell Bookseller, Publisher and Print Dealer Hartford, Connecticut”), 23 x 15 cm, yayıncısının bez cildinde.
Halide Edib’in Osmanlı’nın son yıllarına dair hatıratı. Halide Edip Adıvar’ın (1882-1964) çocukluk günlerinden 1918 yılına kadarki anılarını anlattığı kitabıdır. İngilizce baskıdan çok sonra 1955 yılında Yeni İstanbul Gazetesi’nde tefrika edilmiş, yazarın ölümünden hemen önce Mor Salkımlı Ev adıyla Türkçe olarak yayımlanmıştır (İstanbul, 1963). Türkçe baskı öz itibariyle İngilizce baskı ile aynı olmakla birlikte İngilizce’nin birer bir çevirisi değildir. Yazar bunu, Türk’ün Ateşle İmtihanı adlı kitabının önsözünde belirtmiştir. Bu kitap yazarın iki anı kitabından ilkidir. İkinci kitap, hayatının farklı bir döneminde kaleme aldığı ve 1918-1923 yıllarındaki anılarını içeren the Turkish Ordeal. Being Further Memoirs of Halidé Edib’dir (1928). Bu kitabın Türkçe baskısı Türk’ün Ateşle İmtihanı (1962) başlığı ile basılmıştır. Yazar, eserin birinci bölümünde anılarını üçüncü tekil kişi anlatımı ile kaleme almış, daha şuurlu hatırladığı anılarını anlatmaya başladığı ikinci kısımdan itibaren birinci tekil şahıslı anlatıma geçmiştir. Halide Edip Adıvar’ın doğumundan Cemal Paşa’nın daveti üzerine çeşitli kız okullarının kurulması ve denetlenmesi için gittiği Suriye günlerine kadar olan dönemi kapsayan anıları bu kitapta toplanmıştır. Selim İleri bu hatırat için “Yakın tarihimizin ruh iklimini anlamak, kavramak ve o iklimde yaşamak açısından eşsiz bir anı kitabıdır. Burada Halide Edip, kendi çocukluğunu, yetişme yıllarını, ilk yazılarını ilk evliliğini, eşinden ayrılışını, Milli Mücadele’ye hangi sebeplerle başlandığını kaleme getirirken; bir yandan da İmparatorluğun son dönem peyzajını çizer. Bu eser, “hürriyet imtihanı’ndan kimbilir kaç kez alnının akıyla geçmiş bir yazarın, o hürriyet imtihanına savruluş çağını dile getirmektedir” demektedir.
Kitaptaki levhaların 5’i Alexandre Pankoff tarafından yapılan resimlerdir (biri renkli (fonrispiece), diğerleri siyah-beyaz). Geriye kalan 19 levhada ise İstanbul’un başka kaynaklarda yer almayan özgün fotoğraflarına yer verilmektedir.
Alexandre Pankoff (1870-1944) yazarın The Turkish Ordeal başlıklı kitabını da resimlemiştir.