Saraylardan Zindanlara Düşen Bir Elçilik Görevlisinin Hatıraları

A[lbert]. H[erny]. Wratislaw (editör) Adventures of Baron Wenceslaw Wratislaw of Mitrowitz, What He Saw in the Turkish Metropolis, Constantinople; Experienced in his Captivity; and after his happy Return to his Country, Committed to Writing in the Year of our Lord 1599. Literally translated from the Original Bohemian by A. H. Wratislaw, London, Bell and Daldy, 1862. xliv, 211, [32] s, ex-library, 19.5 x 13 cm, yayıncısının bez cildinde. 1597 yılında Linz’de Latince olarak yayımlanan Baron Wenceslaw Wratislaw’ın anıları 16. yüzyılın sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun devlet düzeni, toplum yaşamı, Türk-Alman ilişkileri üzerine yazılmış çok ilginç tarihsel bir kitaptır. Wratislaw, 1591 yılında, Kutsal Roma-Germen İmparatoru II. Rudolf'un İstanbul'a gönderdiği olağanüstü elçilik heyetinin bir üyesi olarak ülkemize gelir. Wratislaw bu heyetin en genç üyesidir. İyi bir gözlemci olan Wratislaw, İstanbul'da geçirdiği ilk iki yıl süresince hayatından pek memnundur. Osmanlı başkentinin görülmeye değer yerlerini gezer, Saray’da yemeklere katılır, anıtları inceler, Galata’nın renkli kozmopolit dünyasını keşfeder. Sultan’ın atlarından, halkın beslediği sokak hayvanlarına, Avrat pazarında satılan insanlardan, Türklerde kadın erkek ilişkilerine, evlenme törenlerine değin ilgilenmediği konu yoktur. Ne var ki, bu tatlı ve renkli hayatın bir de "öteki" yüzü vardır, askerler, egemen sınıfın çıkarları savaşa sürülüyor, hatta düşmana satılıyordu. Hiç söz hakkı olmayan halk, padişahın kıvancıyla yaşıyor, küffar ülkelerinin fethi düşleriyle avunuyordu. Bu dönemde beş kez sadrazamlığa getirilen Sinan Paşa'ysa, akıllara durgunluk verecek ölçüde büyük bir servetin sahibi olur. İşte böylesi bir adamın düşmanlığını üstlerine çeken elçilik heyeti üyeleri, tersane zindanına atılırlar. Wratislaw, 3 yıllık zindan hayatından sonra bir süre de forsa olarak bir Türk kadırgasında kürek çeker. Elimizdeki kitap, 16. yüzyıl İstanbul'unun değişik yüzlerini, acı ve tatlı yönlerini anlatan tarihsel bir belge değerindedir. Bu eser dilimizde Anılar – 16. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’ndan Çizgiler adıyla çevrilmiş 1981 ve 1996’da iki baskı yapmıştır. Rusça dahil çeşitli Avrupa dillerinde çeviri baskıları da vardır. Kitabın editörü olan Albert Henry Wratislaw ise (1822-1892) kökleri Habsburg İmparatorluğu’nda aristokrat bir aileye uzanan İngiliz tarihçisidir. Gayet nadir bir eserdir. Blackmer 1844